Matura 2023. Uczennica I LO w Gorlicach napisała maturę z języka łemkowskiego
Magdalena skończyła egzamin pół godziny przed czasem i była zadowolona z tego, jak go napisała. „Tematy nie były aż tak trudne, tak że dało się łatwo napisać” – oceniła w rozmowie z PAP. Maturzystka od najmłodszych lat posługuje się językiem łemkowskim, bo język i tradycje łemkowskie są żywe w jej rodzinie, zamieszkującej w jednej z miejscowości w okolicach Gorlic.
– W naszej rodzinie kultywuje się język łemkowski z dziada pradziada. Przechodzi on z pokolenia na pokolenie. Moi dziadkowie i rodzice mówią po łemkowsku, moja siostra też pisała dwa lata temu maturę z tego języka. To wszystko zostaje w rodzinie – wyznała maturzystka.
Jak dodała, swoich dalszych planów edukacyjnych nie wiąże jednak z tym, ani innymi językami. Po maturze planuje dalsze kształcenie związane z fizjoterapią lub ratownictwem medycznym.
Wicedyrektor Liceum Kromera w Gorlicach Robert Góra wyjaśnił PAP, że do matury z języka łemkowskiego mogą przystąpić tylko osoby, które deklarują swoją przynależność do tej mniejszości. W powiecie gorlickim – wskazał – nadal zamieszkują Łemkowie, dlatego też kurs tego języka prowadzony w tamtejszym liceum cieszy się sporą popularnością.
– U nas w szkole jest nauczany język łemkowski przez przygotowanego do tego nauczyciela i co roku jest grupa uczniów, która tego języka się uczy. Były lata, że takich uczniów było kilkunastu, a zwykle taka grupa liczy do 10 osób – zaznaczył wicedyrektor.
W tym roku grupa ma charakter międzyszkolny, bo uczęszczają do niej również uczniowie z II LO w Gorlicach. Według niego pojedyncze z tych osób decydują się na przystąpienie do matury z języka łemkowskiego – w ostatnich latach było to 3-4 uczniów; wszyscy zdali egzamin z wynikiem bardzo dobrym.
Język łemkowski w Polsce. Czym się charakteryzuje?
Językiem łemkowskim określa się w Polsce język rusiński, zwany też łemkowsko-rusińskim, rusińsko-łemkowskim, karpatorusińskim, baczwańsko-rusnackim. Należy on do słowiańskiej rodziny językowej. Posługują się nim Rusini, zamieszkująca Karpaty grupa etniczna Słowian Wschodnich. Język łemkowski ma wiele odmian, różnie nazywanych w różnych regionach.
Wśród samych Łemków klasyfikacja ich języka jest kwestią sporną, związaną głównie z polityką i historią. Niektórzy uważają łemkowski za dialekt ukraiński, a siebie za Ukraińców, inni z kolei postrzegają się jako odrębną narodowość z własnym językiem, niezależnym od innych języków słowiańskich.
Język łemkowski został uznany w Polsce za język mniejszościowy w 2005 r. Oprócz wykwalifikowanych nauczycieli języka łemkowskiego nauczają także – traktując jako dialekt ukraiński – lektorzy ukraińskiego. Podczas Narodowego Spisu Powszechnego w 2021 r., narodowość łemkowską (w pytaniu pierwszym lub drugim) zadeklarowało w Polsce ponad 12,7 tys. osób.
Łemkowie to wschodniosłowiańska grupa etniczna. Pierwotne ich siedziby znajdowały się w Beskidzie Niskim i Sądeckim. Liczebność Łemków w międzywojennej Polsce szacowano na 100-120 tys. Należeli do kościoła greckokatolickiego i prawosławnego. W piśmie posługiwali się cyrylicą. Ich kultura była typową dla regionów pogranicza, łączyła w sobie elementy kultury Wschodu i Zachodu.
W latach 1944-1946, w ramach tzw. wymiany ludnością między Polską a ZSRR, Łemkowie zostali objęci wysiedleniami na radziecką Ukrainę, a w 1947 r. wysiedlani byli w ramach tzw. akcji "Wisła" na ziemie zachodniej i północnej Polski. Dziś ich największe skupiska znajdują się w okolicach Legnicy i Lubina na Dolnym Śląsku, w Lubuskim oraz w kilku gminach powiatu gorlickiego na Łemkowszczyźnie, gdzie powrócili po 1956 r.
Tak wyglądały pisemne matury obowiązkowe w Tarnowie [GALERIA]
Jesteś świadkiem ciekawego zdarzenia w waszej okolicy? A może chcesz poinformować o trudnej sytuacji w Twoim mieście? Czekamy na zdjęcia, filmy i gorące newsy! Piszcie do nas na: [email protected]
