Boże Narodzenie 2024. Jasełka – czym są i skąd się wzięły?
Jasełka są rodzajem widowiska o Bożym Narodzeniu wzorowanym na średniowiecznych misteriach franciszkańskich. Przedstawiają one scenę narodzin Jezusa Chrystusa w Betlejem wraz z towarzyszącymi im wydarzeniami. Po raz pierwszy zostały zorganizowane przez św. Franciszka i wystawione w miejscowości Greccio we Włoszech w 1223 roku. Do Polski przywędrowały pod koniec XIII wieku za sprawą św. Kingi, żony Bolesława Wstydliwego, stając się częścią rodzimej sztuki ludowej.
Nazwa przedstawienia, którą znamy, wywodzi się od staropolskiego słowa „jasło” i oznacza „żłób”. Jasełka w naszym kraju były też nazywane „szopką, „betlejemką”, a na pograniczu polsko-ukraińskim „wertepem”. Według polskiej tradycji okres wystawiania jasełek rozpoczyna się z drugim dniem świąt Bożego Narodzenia, w święto św. Szczepana.
Boże Narodzenie 2024. Jasełka w Polsce. Jak są obchodzone?
Jasełka od momentu pojawienia się w Polsce przeszły sporą transformację. Z biegiem lat scenę narodzin Jezusa w Betlejem zaczęły uzupełniać elementy agrarne takie, jak: wół, osioł czy liczne motywy pasterskie. Pojawiali się w nich: mieszczanie, rycerze, egzotyczne karawany kupieckie, chłopi pracujący na roli, kobiety pomagające przy żniwach, diabły, śmierć, Trzej Królowie, Herod, a nawet polscy bohaterowie narodowi.
Jasełka wystawiano początkowo jedynie w budynkach kościelnych, ale stawały się one coraz bardziej swawolne i nierzadko ich twórcy musieli szukać innych miejsc. W 1736 roku zabroniono ich organizowania w kościele. Szybko od duchowieństwa przejęli je komedianci, którzy wprowadzili je do bogatych domów, szlacheckich dworów i pomieszczeń teatralnych. Współcześnie jasełka są organizowane głównie w szkołach. Tradycja miesza się w nich z aktualnymi wydarzeniami z kraju i ze świata, np. sytuacja na świecie w czasie pandemii, zagrożenia na wschodniej granicy czy samotności w rodzinie.
Jesteś świadkiem zdarzenia w waszej okolicy? A może chcesz poinformować o trudnej sytuacji w Twoim mieście? Czekamy na zdjęcia, filmy i gorące newsy! Piszcie do nas na: [email protected]
